"... امید چیز خوبیه؛ شاید بهترینِ چیزها؛ و هیچ چیز خوبی هیچ وقت از بین نمیره… "
فیلم در حالی به پایان می‌رسد که رد با پولی که اندی برایش در زیر همان سنگ سیاه گذاشته است به جزیره دور افتاده می‌رود و اندی را می‌بیند، در حالی که با فراغ بال و آرامش، مشغول تعمیر قایق خود است.
درونمایه
منتقد روزنامه شیکاگو سان-تایمز راجر ایبرت استدلال کرد که رستگاری در شاوشنک تمثیلی برای حفظ احساس عزت نفس فرد در وضعیتی خالی از امید است. شرافت اندی دوفرین درونمایه‌ای مهم در داستان است؛ به ویژه در زندان که شرافت نایاب است. آیزک ام. مورهاوس اظهار می‌کند که فیلم تصویری فوق‌العاده از اینکه چگونه شخصیت‌ها می‌توانند بسته به نگرششان به زندگی حتی در زندان آزاد باشند یا که در آزادی آزاد نباشند، ارائه می‌دهد.
تیم رابینز اشاره کرد که داستان در به تصویر کشیدن یک داستان عشقی غیر جنسی بین دو مرد منحصر به فرد است.
معرفی شخصیت‌ها
- نام شخصیت: اندرو دوفرین با اسم مخفف "اندی"
گیل بیلاز یکی از زندانی‌های جوان که نوزده سال بعد از اندی به زندان شاوشنک می‌آید. او شخصیتی پرجنب و جوش دارد و خیلی زود با اندی و رد همچنین سایر زندانی‌های میانه‌رو، دوست می‌شود. او که بیسواد است، در مدتی که در شاوشنک است توسط اندی آموزش می‌بیند و در نهایت به کمک وی موفق به اخذ دیپلم می‌شود. تامی پس از اینکه متوجه می‌شود اندی به جرم قتل در زندان است، نزد وی رفته و با بازگو کردن خاطرات خود از هم‌سلولی سابقش که در جریان یک سرقت، همسر یک بانکدار (که این بانکدار همان اندی دوفرین بوده است) و معشوقه وی را به قتل رسانده پرده از راز جنایتی که اندی به جرم آن در حال حاضر در زندان است، برمی‌دارد. این موضوع سبب می‌شود تا اندی نزد رئیس زندان برود و جریان قتل همسرش را برای وی تعریف نماید و خواستار تشکیل پرونده جدیدی در این خصوص گردد. این مسأله باعث نگرانی رئیس زندان از احتمال تشکیل دادگاه و بیان حقایق توسط تامی گردیده و چون اندی از تمام جریانات پول‌شویی و فسادهای مالی رئیس زندان آگاه بوده، آزادی وی احتمال فاش نمودن این تخلفات را در برخواهد داشت، بنابراین رئیس زندان با کشاندن ویلیامز به بیرون محوطه، دستور شلیک به تامی ویلیامز را صادر نموده و وی با اصابت چند گلوله در دم جان می‌سپارد و علت کشته شدن وی را شلیک نگهبانان در حین فرار از زندان اعلام می‌کنند.
نکات جالب توجه
- فیلم با امتیاز ۹٬۳ در سایت IMDb (بانک اینترنتی اطلاعات فیلم‌ها) برترین فیلم تاریخ سینما با بیش از ۱٬۳۰۰٬۰۰۰ رأی محسوب می‌شود و بالاتر از فیلم پدرخوانده، در رتبهٔ یکم فهرست ۲۵۰ فیلم برتر این سایت قرار دارد.
- فیلم با داشتن بیش از ۱٬۰۰۰٬۰۰۰ رای در همین وبگاه بیشترین رأی‌های کاربران را به خود اختصاص داده است؛ تنها فیلم دیگری که بیش از یک میلیون رای دارد، شوالیه تاریکی است که البته مجموع آراء این فیلم هم چند هزار رأی کمتر از رستگاری در شاوشنک هستند.
- نقش تامی ویلیامز ابتدا برای برد پیت در نظر گرفته شده بود.
- انجمن شقاوت آمریکا به سکانسِ دادن یک کرم توسط زندانی بروکس هاتلن به پرنده‌اش اعتراض کرد و آن را ظلم در حق کرم دانست و از مسولان فیلم خواست تا یک کرم که با حوادث طبیعی مرده باشد را برای آن صحنه استفاده کنند.
- عکس جوانی مورگان فریمن که در پرونده زندان او ضمیمه شده بود در واقع عکس پسر کوچک‌تر او، آلفونسو فریمن است. او همچنین در صحنهٔ آوردن زندانیان جدید، نقش زندانی‌ای را بازی می‌کند که جملهٔ "ماهی تازه! تازه از دریا گرفتیمشون!" را فریاد می‌زند.
- استفن کینگ حق اقتباس از روی داستانش را به ۲ دلار به فرانک دارابونت فروخت که این به دوستی آنها به زمانی که دارابونت داستان استفن کینگ با نام A Woman in the Room را بصورت یک فیلم کوتاه درآورد، برمی گردد. آنها در واقع همدیگر را ملاقات نکرده بودند تا هنگامی که دارابونت ساختن فیلم رستگاری در شاوشنگ را آغاز کرد.
- استفن کینگ، نویسنده کتابی که داستان فیلم از روی آن اقتباس شده، دربارهٔ یکی از فیلم‌های دیگری که فرانک دارابونت، کارگردان فیلم از روی یکی دیگر از داستان‌های او ساخته بود(A Woman in the Room) گفته است: بدون شک بهترین اقتباسی که از یکی از داستان‌های من شده است.
- در مجله امپایر به عنوان چهارمین فیلم برتر تاریخ انتخاب شده است.
- در ابتدای تیتراژ پایانی فیلم جملهٔ "به یاد آلن گرین" نمایش داده می‌شود. او کارگزار و دوست صمیمی فرانک دارابونت بود. او درست در روزهای پایانی فیلم به علت بیماری ایدز درگذشت.
- در صحنهٔ ابتدایی فیلم که اندی با حالتی مردد یک سلاح در دست دارد، در نمایش کلوزآپ آن دست‌های فرانک دارابونت را مشاهده می‌کنیم نه دستان رابینز را. همین‌طور در کلوزآپ صحنه‌ای که اندی روی دیوار سلول اسم خود را با استفاده از چکش روی دیوار زندان می‌نویسد. در مورد دلیل این کار، عموماً معتقدند که دارابونت فقط خود می‌توانست آنچه که می‌خواست را با دستانش نشان بدهد.
- شخصیت اندی دوفرین ابتدا برای تام هنکس در نظر گرفته شده بود ولی او به خاطر فیلمبرداری فیلم فارست گامپ که در همان سال انجام می‌شد، نتوانست در آن شرکت کند.
- عده‌ای فیلم را در زبان‌های مختلف از جمله پارسی، رهایی از شائوشنگ معنا کردند که با توجه به متن و معنی فیلم درست نیست. رستگاری در شائوشنگ به این دلیل انتخاب شده است که اندی به آرامی در طول ۱۹ سال زندانی بودن به این باور می‌رسد که قاتل اصلی همسرش خودش است و با وجود اینکه همیشه این امکان را داشت که از زندان فرار کند ولی این کار را نمی‌کند؛ ولی با آگاهی یافتن از وجود قاتل اصلی خود را می‌بخشد و به قولی به رستگاری می‌رسد که هر گناهکاری می‌بایست قبل از بخشیده شدن توسط خداوند، آن را تجربه کند.
- کوین کاستنر بازی در کاراکتر اندی دوفرین را رد کرد. نقشی که بعدها به خاطرش تأسف بسیاری خورد.
- راب راینر برای گرفتن امتیاز فیلمنامه، به دارابونت ۲٫۵ میلیون دلار پیشنهاد داد. دارابونت که عقیده داشت این بهترین فرصتی است که می‌تواند یک کار بزرگ انجام دهد، این پیشنهاد را رد کرد. راینر قصد داشت از هریسون فورد و تام کروز به ترتیب در نقش‌های رِد و اندی استفاده کند.
حواشی
این فیلم همزمان با فیلم موفق فارست گامپ (در یک سال) ساخته شد و تقریباً در تمامی جایزه‌های اسکار، با این فیلم رقیب بود. فارست گامپ در همه رقابت‌ها پیروز شد و در این سال رستگاری در شاوشنک موفق به کسب هیچ جایزه‌ای نشد. البته بعدها در لیست ۲۵۰ فیلم برتر تاریخ سینما در سایت IMDB که بر اساس رای مردم است، رستگاری در شاوشنک در رتبه ۱ و فارست گامپ در رتبه ۱۳ قرار گرفت.
تفاوت‌های فیلم با داستان اصلی
داستان این فیلم از داستان ریتا هیورث و رستگاری در شاوشنک از استفن کینگ برگرفته شده است، اما تفاوت‌هایی بین فیلم و داستان اصلی وجود دارد که بعضی از آنها عبارت‌اند از:
در داستان زندان‌بان کنار اندی می‌آید و می‌رود، در حالی که در فیلم زندان بان تا لبه ساختمان نزدیک او می‌شود و با او صحبت می‌کند.
- در داستان ، رد مسئول کتابخانهٔ زندان نمی‌شود.
- در داستان ، اندی کفش‌های رئیس زندان را نمی‌دزد.
- در داستان ، ویلیامز به یک زندان ناامن فرستاده می‌شود و ترجیح می‌دهد که کشته شود.
- در کتاب، رد یک فرد انگلیسی-ایرلندی است در حالی که در فیلم یک سیاه پوست است.
- در فیلم اندی در سال ۱۹۶۶ فرار می‌کند در حالی که در داستان در سال ۱۹۷۵ فرار می‌کند.
- قسمت نمایش فیلم ریتا هیورث در داستان اتفاق نمی‌افتد.
بازیگران
- تیم رابینز (اندرو «اندی» دوفرین)
- مورگان فریمن (الیس بوید «رد» ردینگ)
- باب گانتن (رئیس زندان ساموئل نورتون)
- کلانسی براون (کاپیتان بایرون هادلی)
- گیل بیلاز (تامی ویلیامز)
- مارک رولستون (باگز دیاموند)
- جیمز ویتمور (بروکز هاتلن)
- پل مک‌کرین (نگهبان تراوت)
جوایز
- نامزد جایزه اسکار بهترین فیلم برای فرانک دارابونت و نیکی ماروین
- نامزد جایزه اسکار بهترین بازیگر نقش اول مرد برای مورگان فریمن
- نامزد جایزه اسکار بهترین فیلمنامه اقتباسی برای فرانک دارابونت
- نامزد جایزه اسکار بهترین فیلمبرداری برای راجر دیکنز
- نامزد جایزه اسکار بهترین تدوین فیلم برای ریچارد فرانسس-بروس
- نامزد جایزه اسکار بهترین موسیقی فیلم برای توماس نیومن
- نامزد جایزه اسکار بهترین صدابرداری
- نامزد جایزهٔ گلدن گلوب بهترین ایفای نقش در یک فیلم درام برای فریمن
- نامزد جایزهٔ گلدن گلاب بهترین فیلمنامه برای دارابونت
- نامزد جایزهٔ Screen Actors Guild Awards بهترین هنرپیشهٔ مرد در یک نقش اصلی برای فریمن
- نامزد جایزهٔ Screen Actors Guild Awards بهترین هنرپیشهٔ مرد در یک نقش اصلی برای رابینز
- نامزد جایزهٔ Academy of Science Fiction, Fantasy & Horror Filmsبهترین فیلم اکشن، ماجرایی یا دلهره‌آور برای دارابونت
- نامزد جایزهٔ Academy of Science Fiction, Fantasy & Horror Films بهترین نویسندگی برای دارابونت
- نامزد جایزهٔ "American Cinema Editors" بهترین تدوین فیلم برای ریچارد فرانسیس-بروس
- نامزد جایزهٔ غوک زرین ازCamerimage برای ریچارد فرانسیس-بروس
- نامزد جایزهٔCasting Society of America بهترین انتخاب بازیگر برتی دبورا آکویلا
- برندهٔ جایزهٔ American Society of Cinematographer بهترین فیلمبرداری برای راجر دیکنز
- برندهٔ جایزهٔ "Awards of the Japanese Academy" بهترین فیلم خارجی‌زبان برای دارابونت
- برندهٔ جایزهٔ غوک برنجی ازCamerimage برای ریچارد فرانسیس بروس
- برنده جایزه گوزن طلایی(Golden Deer) از Camerimage برای نیکی ماروین
- ۶ نامزدی و ۱۲ برد دیگر