بایوس چیست و آیا اصلا نیازی به آپدیت کردن بایوس کامپیوتر شما هست؟

همه ما به خوبی می‌دانیم که آپدیت سیستم عامل و نرم‌افزارهای نصب شده بر روی رایانه ضروری است اما آیا آپدیت بایوس نیز ضرورت دارد؟ در پاسخ این سوال باید گفت که آپدیت بایوس باعث افزایش سرعت کامپیوتر شما نمی‌شود و در بیشتر موارد قابلیت‌های جدیدی نیز ایجاد نمی‌کند، حتی ممکن است آپدیت بایوس باعث ایجاد مشکلاتی نیز شود. تنها زمانی به آپدیت بایوس نیاز هست که بهینه سازی‌های مورد نیاز در آن نسخه انجام شده باشد.

بایوس چیست؟

بایوس مخفف کلمات basic input/outpu system است. زمانی‌ که کامپیوتر را روشن می‌کنید، بایوس وارد عمل شده و تست‌های اولیه و ثانویه را برای راه‌اندازی (بوت) کامپیوتر انجام می‌دهد. بایوس یک نرم‌افزار سطح پایین سیستمی است که بدون اینکه مانعی برای انجام کار شما باشد، اجرا می‌شود.

کامپیوتر‌های امروزی از فریم ویر (برنامه اى که در حافظه فقط خواندنى ROM قرار داده شده است) UEFI به جای بایوس استفاده می‌کنند، اما UEFI نیز در حقیقت همان نقش بایوس را بازی می‌کند. بر خلاف سیستم عامل شما که بر روی دیسک سخت ذخیره و مستقر می‌شود، بایوس بر روی یک چیپ کوچک در داخل مادربرد قرار می‌گیرد.

فلش کردن بایوس

تولیدکنندگان غالبا آپدیت‌هایی برای بایوس ارائه می‌دهند. اگر کامپیوتر توسط خود شما اسمبل شده باشد، باید آپدیت بایوس مادربرد خود را ازسایت مربوط به مادربرد، دانلود نمایید. آپدیت‌های دانلود شده را می‌توان بر روی چیپ بایوس مادربرد فلش نمود و با آپدیت قبلی جایگزین کرد.

دقت داشته باشید که فایل مربوط به آپدیت بایوس مادربرد، دقیقا با مدل مادربرد یکی باشد.

چرا نباید بایوس را آپدیت کرد؟

همانطور که قبلا گفتیم آپدیت بایوس تغییراتی زیادی را نظیر اضافه نمودن امکانات جدید، افزودن لایه‌های امنیتی و یا بهبود عملکرد کامپیوتر انجام نمی‌دهد. عموما، تغییرات بسیار اندکی نظیر برطرف نمودن مشکلات نامشخص سخت‌افزاری و یا پشتیبانی از پردازنده‌های جدید و هاردهایی با ظرفیت بالاتر در فایل آپدیت بایوس قرار می‌گیرد.

در نتیجه اگر کامپیوتر شما مشکلی ندارد و به درستی کار می‌کند، احتمالا نیازی نیز به آپدیت ندارید. به احتمال زیاد شما اصلا متوجه تفاوت میان نسخه بایوس آپدیت شده با نسخه قبلی نخواهید شد. در بعضی موارد نیز ممکن است پس از آپدیت بایوس به مشکلات جدیدی برخورد کنید، چرا که آزمایش‌های زیادی بر روی بایوس شما صورت گرفته شده که ممکن است در آپدیت جدید، این موارد و آزمایش‌ها لحاظ نشده باشد.

از طرف دیگر فلش نمودن بایوس نیز به راحتی آپدیت کردن نرم‌افزار‌ها نیست. در بیشتر مواقع راه‌اندازی کامپیوتر باید بوسیله داس انجام شود (در این موارد به یک دیسک راه‌انداز داس نیاز دارید که پس از ریستارت کردن، کامپیوتر بوسیله داس راه‌اندازی شود.) هر سازنده قطعات کامپیوتری، دستور‌العمل‌های مخصوص به خود را برای آپدیت بایوس دارد.

اما در تمامی موارد شما نیاز به فایل آپدیت بایوسی دارید که دقیقا با سخت‌افزار شما سازگار باشد. اگر حتی تفاوت میان فایل آپدیت بایوس شما و سخت‌افزار شما جزئی باشد، باز هم امکان بوجود آمدن مشکل، بسیار است. در بیشتر موارد ‌نرم‌افزار‌هایی که مخصوص آپدیت بایوس هستند، ناسازگاری میان سخت‌افزار و فایل آپدیت بایوس را تشخص می‌دهند، اما اگر نرم‌افزار موفق به اینکار نشد امکان اینکه کامپیوتر شما راه‌اندازی نشود زیاد است.

دقت داشته باشید که در هنگام فرآیند آپدیت بایوس برق کامپیوتر شما قطع نشود، چرا که در این‌صورت ممکن است کامپیوتر دیگر راه‌اندازی (بوت) نشود. بعضی کامپیوترها از بایوس فایل پشتیبانی را در حافظه فقط خواندنی (Read only memory) نگه‌داری می‌کنند، اما این عمل شامل تمام کامپیوتر‌ها نمی‌شود.

چه زمانی باید بایوس را آپدیت کرد؟

با توجه به اینکه بعد از آپدیت بایوس، شما تغییرات محسوسی را متوجه نخواهید شد و از طرف دیگر در هنگام آپدیت نیز ممکن است با مشکلات جدیدی روبرو شوید، آپدیت بایوس بدون دلیل منطقی توصیه نمی‌شود. با توجه به توضیحات بالا، در موارد زیر آپدیت بایوس توصیه می‌شود:

- اشکالات سخت‌افزاری: اگر با مشکلاتی روبرو هستید که بنا به گفته سازندگان قطعات سخت‌افزاری با آپدیت کردن بایوس این مشکلات برطرف می‌شوند (حتما اشکالاتی را که در آپدیت جدید برطرف شده‌اند در وب‌سایت سازندگان قطعات سخت‌افزاری، بررسی کنید) در این حالت آپدیت بایوس توصیه می‌شود. البته ممکن است سازندگان قطعات سخت‌افزاری نیز در خصوص برخورد با یک مشکل مشخص به شما توصیه کنند تا بایوس را آپدیت نمایید.

- پشتیبانی سخت‌افزاری: بعضی از تولیدکنندگان مادربرد، از پردازنده‌ها و سایر سخت‌افزار‌های جدید با ارائه آپدیت‌ برای بایوس،پشتیبانی‌ میکنند. اگر قصد خرید پردازنده جدیدی را دارید که در زمان خرید مادربرد تولید نشده بوده، احتمالا برای استفاده از این پردازنده جدید بر روی مادربرد، نیاز به آپدیت بایوس خواهید داشت.

البته قبل از اینکار حتما از وجود آپدیت مورد نظر برای بایوس مادربرد مطمئن شوید. اگر کامپیوتر شما با مشکلی روبرو نشده است، نیاز نیست به خود زحمت داده و بایوس را آپدیت کنید. چرا که آپدیت بایوس امکان جدیدی برای شما ایجاد نمی‌کند و حتی ممکن است با مشکلات جدیدی نیز روبرو شوید.

به قول معروف: سری که درد نمی‌کند لازم نیست دستمال ببندید!