بیش از دو دهه است که پردازنده‌های x86 اینتل به دلیل هزینه کم
تولید حاکم بلامنازع بازار هستند. اما به‌نظر می‌رسد این وضعیت در حال
تغییر است چون شرکت‌های زیادی به سوی ARM رو کردند و دارند از پردازنده‌های
آن در انواع دستگاه‌های همراه استفاده می‌کنند و اکنون بازار سرورها نیز
آماده به‌کارگیری آنها است.
به گزارش سافت‌گذر به نقل از فن آوری اطلاعات ایران، سال ۲۰۱۲ بود که شرکت ای‌ام‌دی از ساخت پردازنده سروری با معماری
غیر از x86 خبر داد و نام رمز سیاتل (Seattle) را برایش انتخاب کرد. در
همان زمان، سال ۲۰۱۴ برای رونمایی و عرضه این پردازنده تعیین شده بود.
سرانجام، چندی قبل ای‌ام‌دی به‌طور رسمی از نخستین پردازنده سرور مبتنی بر
معماری ARM خود رونمایی کرد؛ Opteron A1100 با هشت هسته مبتنی‌بر معماری
Cortex A57 و البته ۶۴ بیتی.
رونمایی از Opteron A1100
این پردازنده نخستین و کم‌قدرتمندترین پردازنده از سری پردازنده‌های
سرور ARM با نام‌رمز سیاتل است که می‌تواند از چهار تا هشت هسته روی معماری
Cortex A57 استفاده کند و فرکانس کلاک داخلی آن دو گیگاهرتز است. همچنین
از چهارمگابایت حافظه نهان داخلی سطح L2 و هشت مگابایت حافظه نهان داخلی
سطح L3 بهره می‌برد.
یکی از ویژگی‌های این پردازنده، به اشتراک گذاشتن هر دو سطح حافظه نهان
میان تمامی هسته‌ها است. به‌طور معمول، این پردازنده از حافظه‌های رم DDR3
و DDR4 تا ظرفیت ۱۲۸ گیگابایت پشتیبانی می‌کند. همچنین این پردازنده
حداکثر از چهار ماجول حافظه SODIMM،UDIMM و RDIMM پشتیبانی می‌کند.
A1100 از یک سری کامل اتصالات و کانکشن‌های ارتباطی نیز بهره می‌برد:
هشت خط PCIe 3، هشت درگاه SATA 3 و دو درگاه ۱۰ گیگابیتی شبکه اترنت. این
تراشه مجتمع یا SoC از یک موتور پردازشی برای رمزنگاری و فشرده‌سازی
اطلاعات نیز بهره می‌برد و به همین دلیل، که مصرف انرژی این پردازنده به
نسبت بالا است و به ۲۵ وات در حالت اوج بار کاری می‌رسد.
شرکت AMD برای کامل کردن کیت کاربری و کارایی A1100، سیستم‌عامل لینوکس
فدورا را برای توسعه ابزارهای مرتبط با پردازنده و برنامه سرور آپاچی، بانک
اطلاعاتی MySQL، زبان برنامه‌نویسی PHP و جاوا نسخه‌های ۷ و ۸ را انتخاب
کرده است.
این انتخاب ای‌ام‌دی در راستای مصرف کم انرژی پردازنده و سرور و اجرای
برنامه‌های کاربردی تحت وب با کارایی بالا روی سرورهای کم‌مصرف صورت گرفته
است؛ هدفی که از ابتدا ای‌ام‌دی روی آن تأکید داشت و برنامه‌ریزی برای
تولید پردازنده‌های سرور مبتنی بر ARM را کلید زد.
این پردازنده روی مادربوردهای اندازه Micro-ATX نصب و استفاده می‌شود.
این مادربورد چهار اسلات DIMM برای افزودن ماجول‌های حافظه رم DDR3 دارد که
در مجموع می‌توان تا ۱۲۸ گیگابایت حافظه رم را استفاده کرد. نکته گفتنی
دیگر اینکه ای‌ام‌دی اعلام کرده است که نخستین پردازنده‌اش با معماری HSA
(سرنام (Heterogeneous System Architecture) سازگار نیست.
آینده در دستان ARM
شرکت ای‌ام‌دی پیش بینی می‌کند تا سال ۲۰۱۹ نزدیک به ۲۵ درصد بازار
سرورها متعلق به پردازنده‌های کم مصرف ARM باشد و این سرورها در مراکز داده
بزرگ به صورت زیاد مورد استفاده قرار بگیرند.
این شرکت تمایل دارد رهبری این بازار ۲۵ درصدی را به دست بگیرد و با
تولید انواع پردازنده‌های سروری کم مصرف بتواند جایگاه خود را در بازار
تثبیت کند. از سوی دیگر، شرکت آرم نیز همین خواسته را دارد؛ حضور یک شرکت
قدرتمند در بازار سرورهای کم‌مصرف که بتواند با پردازنده‌های Atom اینتل
رقابت کند.
آرم روی شرکت کالکسدا حساب ویژه‌ای باز کرده بود. کالکسدا در سال ۲۰۱۱
اعلام کرد توانسته است سرورهایی مبتنی‌بر معماری ARM با ۴۸۰ هسته بسازد. در
این سرور بیش از ۱۲۰ پردازنده چهار هسته‌ای ARM Cortex-A9 به کار گرفته
شده بود. با اعلام این خبر، بازار اشتیاق و استقبال زیادی نشان داد و
شرکت‌هایی مانند اچ‌پی، دل و Boston Ltd سفارش خریدهای خود را ثبت کردند.
قرار بود که در سری جدید سرورهای Moonshot شرکت اچ‌پی که اواخر سال ۲۰۱۳
عرضه می‌شدند از این پردازنده‌های پرقدرت کم‌مصرف استفاده شود.
پردازنده معروف دیگری که شرکت کالکسدا رونمایی کرد، EnergyCore ECX-1000
بود. این پردازنده از چهار هسته ۳۲ بیتی Cortex-A9 تشکیل شده و سرعت کلاک
آن ۱٫۴ گیگاهرتز بود. این پردازنده مشخصات و ویژگی‌های بسیار جذابی داشت.
مثلاً مصرف انرژی آن فقط ۱٫۵ وات بود در حالی که کم‌مصرف ترین پردازنده
Atom شرکت اینتل که برای دستگاه‌های موبایل کاربرد دارد، ۶ وات مصرف انرژی
دارد.
اگر این پردازنده در یک سرور با چهار گیگابایت حافظه رم DDR3 استفاده
شود تازه به مصرف ۵ وات می‌رسد. همه‌چیز خوب و امیدوارکننده به نظر می‌رسید
تا اینکه در اواخر سال ۲۰۱۳ کالکسدا به یک باره اعلام کرد که می‌خواهد
پروژه توسعه پردازنده‌های سرور ARM را متوقف کند و کل شرکت را به فروش
برساند.
خود مدیران ارشد کالکسدا نبود حامی مالی و سرمایه‌گذار برای ادامه این
پروژه را عامل متوقف سازی معرفی کردند اما کارشناسان دلایل دیگری مانند
نداشتن شرکا و همکاران تجاری قوی، زود استارت زدن پروژه (در حالی که
شرکت‌های دیگر تازه در سال ۲۰۱۳ زمزمه پردازنده‌هایی با معماری ARM را برای
سرور مطرح کردند)، نا آگاهی درباره قواعد بازی بازار سرورها و در قواره
ای‌ام‌دی و اینتل نبودن را مهم‌ترین عوامل شکست کالکسدا عنوان کردند.
به هر حال کنار کشیدن کالکسدا خبر خوش‌آیندی برای دیگر شرکت‌های
توسعه‌دهنده پردازنده‌های سرور ARM از جمله ای‌ام‌دی بود. شرکت ARM نیز با
از دست دادن کالکسدا، چاره دیگری ندارد جز اینکه همکاری‌های خود را با
ای‌ام‌دی و AppliedMicro افزایش دهد.
رونمایی از سیاتل تنها اتفاق مهم این روزهای بازار پردازنده‌های سرور
نیست و شرکت آرم نیز یک معماری جدید برای توسعه و استانداردسازی محصولات
انتشاری معرفی کرد. SBSA (سرنام Server Base System Architecture) سکویی
است که مطابق آن می‌توان پردازنده‌های سرور ARM را توسعه داد و به ناهمسانی
و پیچیدگی‌هایی که در این حوزه وجود دارد، پایان بخشید.
از این پس، سیستم‌‌عامل‌هایی که مطابق با استاندارد SBSA توسعه داده
شوند می‌توانند روی هر سیستم سازگار با SBSA اجرا شوند و از firmware،
فرآیند بوت، مدیریت وقفه‌ها و ورودی/خروجی‌ها، هایپروایزرها و بسیاری از
سازوکارهای یکسان بهره ببرند. شرکت ARM این سکو را با همکاری شرکای خود
شامل اچ‌پی، دل، ای‌ام‌دی، سیتریکس و مایکروسافت شکل داده است.
در حقیقت SBSA گام بلند و محکم دیگری از سوی آرم برای تصاحب بازار
پردازنده‌های سرور است. آرم قبلاً یک بار این تجربه را دارد که وارد یک
بازار انحصاری پر مصرف شود و کم‌کم در آن نفوذ کرده و سهم‌خواهی کند. بازار
دستگاه‌های همراه برای آرم تجربه موفق خوبی بود و اکنون می‌خواهد همان مدل
را در بازار پردازنده‌های سرور کم مصرف پیاده‌سازی کند.
بیشترین کارکرد سرورهای کم‌مصرف در سرویس‌دهنده‌ها و مراکز داده تحت وب
است زیرا در این مراکز برای هر سرویس نیازمند یک سرور اختصاصی هست اما
لزوماً آن سرور نباید قدرتمند و چند هسته‌ای با مشخصات پردازشی بسیار سنگین
باشد.
بسیاری از کارهای سرویس‌دهنده‌ها و مراکزداده با یک سرور بسیار سطح
پایین هم قابل انجام هستند. به همین دلیل است که پیش بینی می‌شود در آینده
بازار این سرورها با استقبال و کاربرد زیادی روبه‌رو شود.