قال رسول الله (صلّى الله عليه و آله):
«وَ صِفَةُ الْعَاقِلِ أَنْ يَحْلُمَ عَمَّنْ جَهِلَ عَلَيْهِ وَ يَتَجَاوَزَ عَمَّنْ ظَلَمَهُ وَ يَتَوَاضَعَ لِمَنْ هُوَ دُونَهُ
وَ يُسَابِقَ مَنْ فَوْقَهُ فِي طَلَبِ الْبِرِّ وَ إِذَا أَرَادَ أَنْ يَتَكَلَّمَ تَدَبَّرَ فَإِنْ كَانَ خَيْراً تَكَلَّمَ فَغَنِمَ
وَ إِنْ كَانَ شَرّاً سَكَتَ فَسَلِمَ وَ إِذَا عَرَضَتْ لَهُ فِتْنَةٌ اسْتَعْصَمَ بِاللَّهِ
وَ أَمْسَكَ يَدَهُ وَ لِسَانَهُ وَ إِذَا رَأَى فَضِيلَةً انْتَهَزَ بِهَا لَا يُفَارِقُهُ الْحَيَاءُ
وَ لَا يَبْدُو مِنْهُ الْحِرْصُ فَتِلْكَ عَشْرُ خِصَالٍ يُعْرَفُ بِهَا الْعَاقِلُ.»
رسول خدا (صلّى الله عليه و آله) فرمودند:
«صفت خردمند اين است كه در برابر رفتار جاهلانه بردبارى پيشه سازد و از كسى كه به او ستم نموده درگذرد
و نسبت به زيردست خويش فروتن باشد و بر بالادست خود در دست يافتن به كار نيك، سبقت گيرد.
و هر گاه خواهد سخن گويد، تدبّر مىنمايد، اگر خوب است بگويد و سود برد و اگر آن سخن،
بد است خاموشى گزيند تا سالم بماند و چون با فتنه اى مواجه شود به خدا پناه برد
و دست و زبانش را نگاه دارد و چون فضيلتى بيند آن را غنيمت شمارد،
شرم و حيا از او جدا نشود و حرص و آزمندى از او بروز ننمايد؛
پس اينها ده خصلت است كه خردمند به وسيله آنها شناخته مى شود.»
[تحف العقول، باب ما روي عن النبي (صلی الله علیه و آله)، ذكره العلم و العقل و الجهل]