در مقاله‌ی حاضر به بررسی تلاش‌های چین در زمینه‌ی ساخت پردازنده‌های هوش مصنوعی و رقابت چینی‌ها با یکی از رهبران این حوزه، یعنی انویدیا می‌پردازیم.
در ماه جولای، دولت چین راهبردی تغییردهنده و برجسته را اعلام کرد: رسیدن به سطحی برابر با ایالات متحده در عرصه‌ی هوش مصنوعی و تبدیل شدن به رهبر این حوزه تا سال ۲۰۳۰. اطلاعیهای جهت تقاضای پروژه‌های تحقیقاتی که ماه گذشته توسط وزارت علوم و فناوری چین منتشر شد، بخشی از جزئیات برنامه‌ی دولت این کشور در زمینه‌ی هوش مصنوعی را آشکار می‌سازد. جالب اینجا است که چینی‌ها یکی از شرکت‌های موفق سیلیکون ولی را هدف قرار داده‌اند؛ انویدیا، شرکتی که محصولاتش به‌طور گسترده در پروژه‌های یادگیری ماشین مورد استفاده قرار می‌گیرد.
سند منتشرشده توسط وزارت علوم و فناوری چین ۱۳ پروژه فنی «دگرگون‌کننده» را تعریف کرده است که از بودجه‌ی دولتی بهره‌مند خواهند شد؛ چینی‌ها امیدوارند این پروژه‌ها تا سال ۲۰۲۱ به بار بنشینند. یکی از این پروژه‌ها مربوط به اختراع پردازنده‌های جدیدی است که بتوانند پردازش‌های مرتبط با شبکه‌های عصبی مصنوعی را انجام دهند؛ این شبکه‌ها نرم‌افزارهایی هستند که به‌جاه‌طلبی‌های شرکت‌هایی نظیر گوگل در عرصه‌ی هوش مصنوعی اجازه‌ی حیات می‌دهند.
یکی از معیارهای تعریف‌شده در این پروژه این است که پردازنده‌های جدید از نظر بازده و بهینه بودن در مصرف انرژی باید ۲۰ برابر بهتر از پردازنده‌ی M40 انویدیا عمل کنند. پردازنده‌ی M40 که با عنوان «شتاب‌دهنده‌ی» شبکه‌های عصبی شناخته می‌شود، اکنون دو سال از عمر خود را پشت سر گذاشته است و نمی‌توان آن را بهترین و جدیدترین پردازنده در این حوزه قلمداد کرد؛ اما هنوز هم در پروژه‌های هوش مصنوعی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دولت چین پیش از این نیز انویدیا را هدف قرار داده است. در ماه اکتبر اطلاعیهای در مورد پروژه‌های تحقیقاتی در زمینه‌ی پردازنده‌های قدرتمند هوش مصنوعی از سوی کمیسیون ملی توسعه و اصلاحات چین منتشر شد. در ماه آگوست نیز یک بنیاد سرمایه‌گذاری متعلق به شرکت توسعه و سرمایه‌گذاری دولتی چین، اقدام به سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیون دلاری در استارتاپ «کمبریکان» کرد؛ استارتاپی که در حوزه‌ی هوش مصنوعی به فعالیت می‌پردازد. اوایل ماه نوامبر، این استارتاپ از دو پردازنده‌ی هوش مصنوعی پرده‌برداری کرد که در صورت تأمین مالی، می‌توانند در برخی پروژه‌های هوش مصنوعی جایگزین پردازنده‌های ساخت انویدیا شوند.
کمبریکان تنها بخشی از رشد سریع شرکت‌ها و استارتاپ‌های چینی در حوزه‌ی هوش مصنوعی است؛ رشد سریعی که پیش از این مشابه آن در ایالات متحده نیز رخ داده‌است. این رشد سریع در ایالات متحده به‌حدی رسیده که ممکن است شرکتی همچون گوگل نیز در عرصه‌ی تولید پردازنده‌های هوش مصنوعی با انویدیا به رقابت بپردازد. در ماه اکتبر، شرکت Horizon Robotics که مقر آن در پکن واقع است و توسط اعضای باسابقه‌ی بایدو تأسیس شده، موفق به جذب سرمایه‌ی ۱۰۰ میلیون دلاری شد. شرکت Deephi که در زمینه‌ی یادگیری عمیق فعالیت می‌کند نیز توانسته است سرمایه‌ی ۴۰ میلیون دلاری به دست آورد. جالب است که شرکت سرشناس هواوی نیز در زمینه‌ی پردازنده‌های هوش مصنوعی برای گوشی‌ها و دیگر دستگاه‌ها با کمبریکان همکاری می‌کند.
مسئولان و شرکت‌های چینی دلایل خوبی برای هدف گرفتن انویدیا دارند. با افزایش پروژه‌های هوش مصنوعی، این شرکت آمریکایی بازاری بزرگ و پرسود در زمینه‌ی ارائه‌ی سخت‌افزار مربوطه برای خود دست و پا کرده است. به لطف سرمایه‌گذاری شرکت‌ها در زمینه‌ی هوش مصنوعی، ارزش سهام انویدیا در سه‌سال گذشته ده برابر شده است. این شرکت پردازنده‌هایی ارائه می‌کند که در ربات‌ها، پرنده‌های بدون سرنشین و خودروهای خودران مورد استفاده قرار می‌گیرند. این شرکت حتی موفق شده است قراردادهایی با شرکت‌های تویوتا و ولوو به امضا برساند.
به‌عقیده‌ی السا کانیا، از اعضای «مرکز مطالعات امنیتی آمریکای نو»، مقامات دولتی چین نیز خواهان تأمین‌کنندگان داخلی هستند. این مسئله تا حدودی به این دلیل است که وابستگی به پردازنده‌های خارجی در حوزه‌ی دفاعی و دیگر حوزه‌ها می‌تواند نگرانی‌هایی ایجاد کند. دولت چین برای تحقق بخشیدن به رؤیاهای خود در حوزه‌ی هوش مصنوعی و سخت‌افزار مربوطه با چالش‌هایی نیز روبرو است. در مقایسه با ایالات متحده، افراد بیشتری در چین در رشته‌ی علوم رایانه فارغ‌التحصیل می‌شوند و مقالات تحقیقاتی بیشتری در مورد یادگیری ماشین توسط چینی‌ها منتشر می‌شود؛ اما به ادعای کانیا، چینی‌ها از تخصص بالایی برای پیگیری پروژه‌های پیشرفته در حوزه‌ی هوش مصنوعی برخوردار نیستند.
چینی‌ها همیشه در تلاش بوده‌اند تا صنعت تولید پردازنده‌های آن‌ها رقابتی‌تر از صنایع مشابه در آمریکا، کره و ژاپن باشد. تلاش‌های چینی‌ها برای ایجاد شرکت‌هایی مشابه اینتل منجر به تولید پردازنده‌هایی شده است که در برخی از ابررایانه‌های رکوردشکن این کشور مورد استفاده قرار گرفته‌اند؛ هرچند این پردازنده‌ها به‌طور گسترده در سرورها و رایانه‌های شخصی مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. برای مثال، علی‌بابا که عنوان بزرگ‌ترین ارائه‌کننده‌ی خدمات ابری چین را یدک می‌کشد، به پردازنده‌های ساخت اینتل و انویدیا وابسته است.
به‌گفته‌ی پائول تریولو از گروه اوراسیا که پیشرفت‌ها و سیاست‌های دنیای فناوری چین را دنبال می‌کند:
آن‌ها (چینی‌ها) آرزوهای زیادی دارند؛ اما وقتی نوبت به طراحی پردازنده و ساخت کارخانه‌های تولید پردازنده می‌رسد، آن‌ها چندین نسل [از دیگر رقبا] عقب هستند.
برنامه‌های چینی‌ها برای ساخت پردازنده به‌واسطه‌ی نگرانی آمریکایی‌ها و نظارت آن‌ها بر خرید فناوری‌های مربوط به نیمه‌هادی‌ها توسط چین، با مشکل مواجه شده است؛ احتمالا آمریکایی‌ها به‌زودی در این زمینه حساس‌تر نیز خواهند شد. در ماه دسامبر ۲۰۱۶، باراک اوباما، رئیس‌جمهور وقت ایالات متحده، از خرید یکی از شرکت‌های تولید پردازنده‌ی آمریکایی توسط یک بنیاد مالی چینی جلوگیری کرد. در ماه سپتامبر سال جاری نیز دونالد ترامپ از انجام معامله‌ی مشابه دیگری جلوگیری کرد. همچنین در ماه نوامبر، یک گروه بین‌حزبی از قانون‌گذاران آمریکایی طرحی قانونی ارائه داده است که به کمیسیون مشاوره دهنده در مورد چنین تصمیماتی قدرت بیشتری می‌دهد. یکی از انگیزه‌های ارائه‌ی این طرح پاسخ به جاه‌طلبی‌های چینی‌ها در زمینه‌ی پردازنده‌ها و هوش مصنوعی است.
با وجود علاقه‌ی دولت چین، تنها چند شرکت سازنده‌ی پردازنده‌های هوش مصنوعی مستقیما به بازار اصلی انویدیا، یعنی بازار پردازنده‌های ویژه‌ی سرور یورش برده‌اند. در عوض، استارتاپ‌هایی نظیر Horizon Robotics و Deephi و شرکت هواوی بیشتر روی پردازنده‌هایی متمرکز هستند که کارکردهای هوش مصنوعی، مانند تشخیص ویدئو را به ابزارهایی نظیر خودروها و دوربین‌ها می‌آورد.
به‌گفته‌ی کریس روون، سرمایه‌گذاری که پیش از این رهبری برخی از شرکت‌های فعال در حوزه‌ی هوش مصنوعی در سیلیکون ولی را بر عهده داشت، فناوری‌های نظارتی در چین از بازار خوبی برخوردار هستند؛ برای مثال، استفاده از پردازنده‌های هوش مصنوعی که توانایی تشخیص خودکار افراد، اشیاء و اعمال را دارند. گوگل نیز در دوربین Clips از نوعی هوش مصنوعی با قابلیت شناسایی تصاویر استفاده می‌کند؛ البته دوربین گوگل از هوش مصنوعی برای گرفتن تصاویر خانوادگی استفاده می‌کند و نه امور مراقبتی.
به‌گفته‌ی روون، استارتاپ‌های چینی به بازار بالقوه‌ی حاصل از به‌کارگیری هوش مصنوعی در وسائل خانگی، قطعات خودرو و دیگر ابزارهای ساخت این کشور نیز چشم دوخته‌اند. اما این سرمایه‌گذار آمریکایی معتقد است که کلید سودآوری این فناوری در گرو کاهش قیمت‌ها است.
با وجود رقابت موجود در حوزه‌ی هوش مصنوعی، هنوز مرزهای رقابت میان شرکت‌های چینی و آمریکایی به‌خوبی مشخص نشده‌اند. برای مثال، استارتاپ چینی کمبریکان، در زمینه‌ی انتقال داده در پردازنده‌هایش، مجوز استفاده از طرح‌های شرکت آمریکایی Arteris را کسب کرده است. اینتل نیز در حالی دست به سرمایه‌گذاری ۱۰۰ میلیون دلاری در شرکت چینی Horizon Robotics زده که خود نیز محصولاتی مشابه محصولات این شرکت چینی تولید می‌کند. در ماه سپتامبر، جنسن هوانگ، مدیرعامل انویدیا از قراردادهایی با سه غول اینترنت چین؛ علی‌بابا، بایدو و تنسنت خبر داد. به‌گفته‌ی تریولو:
نرم‌افزارهای هوش مصنوعی چین تا مدتی به سخت‌افزارهای آمریکایی متکی خواهند بود. در حال حاضر این یک حقیقت است.