مشاهده تصاویر بیشتر ...
افتخارنامه حیدری منظومهای حماسی پیرامون رشادتهای پیامبر اسلام(ص) و امام علی(ع) است که در قرن چهاردهم توسط میرزا آقا مصطفی افتخار العلماء، متخلص به «صهبا» بر اساس کتاب ناسخ التواریخ نگاشته شدهاست.
این منظومه بالغ بر هجده هزار بیت است و در سال ۱۳۰۴ هجری قمری در ۶ ماه سروده شدهاست. این اثر در سال ۱۳۱۰ منتشر شده و بعدها به حمله حیدری نیز مشهور شدهاست.
میرزا آقا مصطفی افتخار العلماء که دست کم ۵۰ تا ۶۰ سال قبل از شهریار میزیسته، شعری مشابه شعر «علی ای همای رحمت...» شهریار دارد که این گونه آغاز میشود: «علی ای سحاب رحمت تو چه آیت خدایی...» و این دو شعر تفاوت اندکی با هم دارند.
افتخارنامه حیدری دو بخش است:
بخش اول: نبردهای آن حضرت در زمان پیامبر(ص) که با تولد آن حضرت شروع میشود و با جانشینی وی به جای پیامبر پایان مییابد.
بخش دوم: با گفتگوی اهل مدینه در تعیین امام شروع میگردد و با شرح ماجرای کشته شدن سپاه خوارج در جنگ نهروان خاتمه مییابد.
افتخارنامه حیدری نیز همچون اسلاف خود (حمله حیدری باذل مشهدی و راجی کرمانی) به تأثر از شاهنامه فردوسی در بحر متقارب سروده شده و حتی شاعر در آغاز منظومه، از فردوسی استمداد جسته است. زبان منظومه نیز حماسی است و شاعر کوشش کرده است در حوزه واژگان و ترکیبات از نحوه بیان فردوسی پیروی کند.
در مجموع، چند ویژگی افتخارنامه حیدری را از حملههای حیدری متمایز میسازد.
نخست آنکه، زبان شعر او برخلاف آنها به سستی نگراییده بلکه استوار و دارای فخامت حماسی است. دوم شکواییههای اوست. زمینههای اجتماعی شکواییههای او، که در جایجای منظومه دیده میشود و در آنها از ابنای روزگار شکوه شده است.
صهبا در ۱۳۲۷، در وقایع مشروطه در حرم شاهعبدالعظیم به قتل رسید.