آمار و ارقام ارائه شده توسط ارگان‌هاي دولتي مانند گمركات كشور و ... در كشور ما تنها منابع اطلاعاتي هستند كه بسياري از شركت‌ها و ... به آنها استناد مي‌كنند و با بررسي حجم واردات كالاها و مقايسه آنها با سال‌هاي قبل مي‌توانند نسبت به وضعيت بازار و عوامل تاثيرگذار يا تهديد‌كننده بازار مثل قاچاق آگاهي يابند.
البته گروهي بر اين باورند اين آمار و ارقام چندان دقيق نيستند و تنها مي‌توان اطلاعاتي حدودي از آنها استخراج كرد، اما به هر حال همين اطلاعات حدودي هم بدون وجود چنين آماري به دست نمي‌آيند. در اين گزارش ما بر اساس اطلاعاتي كه از بخش آمار گمرك جمهوري اسلامي‌ايران به‌دست آورده‌ايم، سعي كرده‌ايم وضعيت بازار كالاهاي مختلف را بررسي كنيم.
گوشي تلفن همراه
گوشي تلفن همراه از كالاهايي است كه حجم زيادي از بازار آن را نمونه‌هاي قاچاق اشباع كرده است و بنا بر اعلام كارشناسان، تنها ده تا پانزده درصد بازار را گوشي‌هايي در اختيار دارند كه از مبادي رسمي وارد كشور شده‌اند.اما همين ميزان واردات از مبادي رسمي، هر سال افزايش چشمگيري مي‌يابد.به طوري كه بر اساس اعلام گمرك جمهوري اسلامي ايران، حجم واردات انواع گوشي تلفن همراه از مبادي رسمي‌طي دوماه نخست سال 89 در حدود 61 هزار و377 كيلوگرم بوده است كه با در نظر گرفتن ميانگين وزن 400 گرم براي هر جعبه گوشي تلفن همراه، طي مدت مذكور حدود 153 هزار و 442 دستگاه گوشي تلفن همراه بوده است كه در مقايسه با مدت مشابه در سال 88 كه 76 هزار و 565 عدد گوشي وارد كشور شده است، شاهد يك رشد دو برابري حجم واردات بوده‌ايم. همچنين در دو ماه نخست سال‌هاي 87 و86 و 85 هم به ترتيب 134 هزار و 895 عدد، يكصد هزار و 575 عدد و 913 هزار و 990 عدد گوشي وارد بازار داخلي شده است.اما حجم واردات اين كالا طي دوازده ماه سال 88 در حدود 195 هزار و 974 كيلوگرم معادل 489 هزار و 935 عدد بوده است كه نسبت به سال قبل از آن كه حدود يك ميليون عدد گوشي وارد كشور شده است، بيش از دو برابر كاهش يافته است.تعداد واردات اين كالا در دوازده ماه سال 86 نيز 538هزار و 437 عدد است كه اين عدد هم در مقايسه با سال 85 كه دو ميليون و 364 هزار و 350 عدد گوشي وارد كشور شده است، در حدود يك ميليون و 825 هزار و 913 عدد كاهش يافته است.بررسي اين آمار نشان مي‌دهد كه ميزان واردات گوشي تلفن همراه در سال 85 به اوج خود رسيده و طي سال‌هاي بعد هم حجم واردات اين كالا در نوسان بوده است. براساس آمار به دست آمده حجم واردات انواع گوشي همراه در دو ماه نخست سال 89 نسبت به مدت مشابه سال 85 در حدود 2/83 درصد كاهش يافته است.
لپ‌تاپ
مقايسه اعداد و ارقام ارائه شده توسط گمرك نشان مي‌دهد كه طي دوماه نخست سال 89 حجم واردات انواع لپ‌تاپ با برندهاي مختلف از طريق گمركات كشور به بازار داخلي معادل 503 هزار و 829 كيلوگرم بوده است كه اگر ميانگين وزن يك جعبه كامل لپ‌تاپ چهار كيلوگرم باشد ،طي دو ماه گذشته حدود 125 هزار و 957 دستگاه لپ‌تاپ وارد كشور شده است. اين عدد در مدت مشابه در سال‌هاي 85 و 86 و 87 و 88 به ترتيب معادل 6 هزار و 931 عدد،21 هزار و 805 عدد،42 هزار و 616 عدد و 58 هزار و 712 عدد بوده است.با توجه به اين آمار، مشخص مي‌شود حجم واردات لپ‌تاپ طي دو ماه نخست سال جاري در مقايسه با سال 88 در حدود 5/1 برابر و نسبت به مدت مشابه سال 85 در حدود 13 برابر افزايش يافته است.
همچنين حجم واردات لپ‌تاپ طي دوازده ماه سال 88 در حدود دو ميليون و 422 هزار و 360 كيلو معادل 605 هزار و 590 عدد بوده است كه ارزش ريالي اين حجم واردات دو تريليارد و 488 ميليارد و 161 ميليون و 527 هزار و 226 ريال بوده است. مقايسه اين رقم با دوازده ماه سال 85 كه تنها 419 هزار و 281 كيلوگرم لپ‌تاپ، معادل 104 هزار و 820 دستگاه وارد كشور شده است، نشان مي‌دهد كه حجم واردات اين كالا كه اينك مخاطبان بيشتري يافته است در حدود نيم ميليون عدد افزايش يافته است.همچنين حجم واردات اين كالا در كل سال 87 هم يك ميليون و 506 هزار و 930 كيلوگرم معادل 376 هزار و 732 عدد بوده است كه اين ميزان واردات نسبت به سال 86 كه حجم واردات اين كالا 211 هزار و 470 عدد بوده است در حدود 7/1 درصد افزايش يافته است.
تجهيزات كامپيوتري
در بازار تجهيزات كامپيوتري نيز مانند بازار گوشي تلفن همراه شاهد ورود نمونه‌هاي قاچاقي به بازار از مبادي غيررسمي هستيم، اما با بررسي آمار ارائه شده توسط گمرك به نظر مي‌رسد ورود كالاهاي اين حوزه از مبادي غيررسمي تا حدودي كنترل‌شده‌تر است تا گوشي تلفن همراه.بر اساس اعلام گمرك جمهوري اسلامي، طي دو ماه نخست سال 89 حجم واردات تجهيزات كامپيوتري از طريق اين نهاد در حدود 4 ميليون و 415 هزار و 803 كيلوگرم بوده است كه اين ميزان ارزش ريالي معادل يك تريليارد و 402 ميلياردو 553 ميليون و 223 هزار و 791 ريال داشته است. البته به دليل تنوع كالاهاي اين حوزه و نوع بسته بندي متفاوت نمي‌توان ميانگين وزني براي به دست آوردن تعداد اين كالاها در نظر گرفت. اين حجم واردات در مقايسه با مدت مشابه سال 88 كه حجم واردات اين كالا 3 ميليون و 993 هزار و 615 كيلوگرم بوده است، در حدود 422 هزار كيلو كاهش يافته است.
همچنين حجم واردات اين كالا در مدت مشابه سال‌هاي 87، 86 و 85 به ترتيب دو ميليون و 688 هزار و 754 كيلوگرم ،چهار ميليون و 200 هزار و 619 كيلوگرم و 3 ميليون و 138 هزار و 681 كيلوگرم بوده است.همچنين حجم واردات اين كالاها طي دوازده ماه سال 88 در حدود 30 ميليون و 972 هزار و 981 كيلوگرم بوده است كه اين ميزان در مقايسه با مدت مشابه در سال 87 كه حجم واردات اين كالاها از طريق گمرك 29ميليون و 930 هزار و 828 كيلوگرم بوده است، بيش از يك ميليون كيلوگرم افزايش داشته است، اما سال 86 به نظر مي‌رسد اوج ميزان واردات اين كالاها از مبادي رسمي به كشور بوده است، چرا كه طي دوازده ماه سال 86،حدود 34 ميليون و 660 هزار و 163 كيلوگرم تجهيزات كامپيوتري وارد كشور شده است كه در مقايسه با سال 85 كه حجم واردات اين كالاها به بازار 29 ميليون و 94 كيلوگرم بوده است، شاهد يك رشد پنج ميليون و 500 هزار كيلوگرمي‌حجم واردات اين كالاها بوده‌ايم.
لوازم صوتي و تصويري
به نظر مي‌رسد بازار لوازم صوتي و تصويري هم تحت تاثير ورود كالاهاي قاچاق بوده و به همين دليل حجم واردات اين كالاها از مبادي رسمي طي سال‌هاي اخير كاهش يافته است.چرا كه با بررسي آمار ارائه شده توسط گمرك جمهوري اسلامي ايران، حجم واردات لوازم صوتي و تصويري طي دوماه نخست سال 89 در حدود 608 هزار و 807 كيلوگرم بوده است كه اين رقم در مقايسه با مدت مشابه سال 88 كه حجم واردات اين كالا از مبادي رسمي به كشور 766 هزار و 901 كيلوگرم بوده است، در حدود 159 هزار و 94 كيلوگرم كاهش يافته است.
همچنين اين رقم در مقايسه با مدت مشابه دو سال قبل از آن يعني سال 87 كه حجم واردات لوازم صوتي و تصويري يك ميليون و 90 هزار و 900 كيلوگرم بوده است در حدود دو برابر كاهش يافته است.جالب اينجا است كه حجم واردات اين كالا در سال 85 بيش از سال‌هاي ديگر بوده است؛ به طوري‌كه در دو ماه نخست سال 85 حدود يك ميليون و 876 هزار و 56 كيلوگرم لوازم صوتي و تصويري وارد كشور شده است كه اين رقم در مقايسه با مدت مشابه سال 89 حدود سه برابر بيشتر بوده است.
به عبارتي در سال 89 حجم واردات لوازم صوتي و تصويري نسبت به سال 85 در حدود سه برابر كاهش يافته است.حجم واردات اين كالا در دوازده ماه سال 85 نيز 12 ميليون و 946 هزار و 626 كيلوگرم بوده است كه اين رقم در مقايسه با سال 86 در حدود دو ميليون و 179 هزار كيلو بيشتر بوده است.حجم واردات لوازم صوتي و تصويري در دوازده ماه سال 87 هم 8 ميليون و 815 هزار و 771 كيلوگرم بوده است كه اين رقم نسبت به سال قبل از آن بيش از يك ميليون و 950 هزار كيلو كاهش يافته است. اين طور كه از اين آمار و ارقام به نظر مي‌رسد اين است كه رشد پديده قاچاق طي سال‌هاي اخير باعث شده روند واردات كالا از مبادي رسمي به طور پلكاني كاهش يابد.
تجهيزات ديجيتالي
بر اساس اعلام گمرك جمهوري اسلامي ايران، در سال 86 شاهد بيشترين ميزان عرضه اين كالاها طي چهار سال اخير از مبادي رسمي‌به كشور بوده‌ايم، چرا كه طي دوازده ماه نخست سال 86 بيش از دو ميليون و 760 كيلوگرم از كالاهاي اين حوزه وارد بازار شده‌اند و در دو ماه نخست اين سال حجم واردات اين كالا بيش از 350 هزار و 850 كيلوگرم بوده است.
در دوازده ماه سال 85 هم حجم واردات اين كالاها از مبادي رسمي در حدود دو ميليون و 125 هزار و 400 كيلوگرم بوده است، اما در سال‌هاي بعد يعني سال‌هاي 87 و 88 حجم واردات كالاهاي حوزه ديجيتال تا حدودي كاهش يافت؛ به طوري‌كه در دوازده ماه سال 87 حجم واردات اين كالاها به كشور يك ميليون و 609 هزار و 21 كيلوگرم بوده است كه در مقايسه با سال قبل از آن، شاهد كاهش يك ميليون و 160هزار كيلوگرمي‌حجم واردات اين كالاها هستيم. همچنين حجم واردات اين كالاها در دوازده ماه سال 88 در حدود يك ميليون و 786 هزار و 199 كيلوگرم بوده است كه مقايسه اين ميزان واردات با سال 87 نشان مي‌دهد كه طي سال 88 حجم واردات اين كالاها تنها در حدود 177 كيلوگرم افزايش يافته است. فعالان بازار بر اين باورند كه طي سال گذشته كنترل‌هايي بر بازار اين كالا شده است كه نتيجه آن رشد حجم واردات اين كالاها از مبادي رسمي‌بوده است، البته به نظر مي‌رسد فعالان بازار بيراه هم نگفته باشند، چرا كه بررسي آمار واردات اين كالاها نشان مي‌دهد حجم واردات اين كالاها طي دوماه نخست سال 89 كه 234 هزار و 61 كيلوگرم بوده است در مقايسه با مدت مشابه سال قبل از آن كه حجم واردات اين كالاها 188 هزار و 175 كيلوگرم بوده است در حدود 55 هزار كيلوگرم افزايش يافته است.