عدم آنتن دهی و اختلالات مربوط به کیفیت مکالمات و به شکل کلی تمامي‌سرویس‌های تلفن‌همراه از آن جمله مشکلاتی است که این روزها کاربران تلفن‌همراه را از هر نوع اپراتوری به خود مشغول کرده است.
از آن طرف نمي‌توان یکطرفه به قاضی رفت؛ چرا که اپراتورهای تلفن‌همراه مدعی هستند که برای آنتن دهی مطلوب آن هم در کلان شهرهایی با مشخصات زمین شناسی چون تهران که تماما از پستی و بلندهای بی‌شماری تشکیل یافته‌اند، از یک سو و ساخت و سازهای نماهای مرتفع از سوی دیگر نیازمند نصب آنتن یا جابه‌جایی آنها هستند که این مهم با مشکلات بی‌شماری پیش روی آنها قرار دارد. مشکلاتی همچون شهرداری‌های استانی با بهانه زیباسازی فضاهای شهری و ذهنیت مشکل‌زا بودن این آنتن‌ها در بخش سلامت جسمانی و روانی شهروندان به نظر مي‌رسد که به پاشنه آشیلی برای اپراتورهای تلفن‌همراه در سال‌های اخیر و سال‌های پیش رو تبدیل شده است.
در این بین اپراتورها سعی دارند از یک سو با فرهنگ‌سازی در بین مشترکان و از سوی دیگر تعامل با دستگاه‌های ذی‌ربط مدیريت شهری، روند رو به بهبودی را در این بخش برای کاربران خود به ارمغان آورند. برای مثال مي‌توان به تبلیغات اخیر همراه اول با شعاری با این مضمون «شهری بهتر، زندگی بهتر، در کنار آنتن‌های BTS» اشاره کرد. جدا از مسائل زیباسازی شهری که به نظر مي‌رسد با تاسیس شرکتی با مشارکت شهرداری و اپراتورها در شرف حل شدن است، اما هنوز بسیاری از شهروندان نسبت به تهدیداتی که این آنتن‌ها مي‌تواند برای آنها داشته باشد، تردید دارند.
آنتن‌های BTS، خوب یا بد؟
بدون تردید استفاده از تلفن‌همراه نیازمند زیرساخت‌هایی است که شاید در بین این زیرساخت‌ها مهم‌ترین آن همین آنتن‌های BTS باشد. به تعبیری دیگر مي‌توان آنتن‌های تلفن‌همراه را چون اکسیژنی برای این اپراتورها به حساب آورد که نبود آنها یا اختلال در کار آنها به هر طریقی مي‌تواند در روند کیفیت خدمات ارائه شده توسط اپراتور تاثیرگذار باشد.
در بحث تاثیر این آنتن‌ها روی کاربران تا به حال گزارش‌های بی شماری منتشر شده است، اما نکته قابل توجه در این گزارش‌ها در کنار توصیه‌هایی که برای کاربران تلفن‌همراه داشته است، این است که هنوز هیچ نتیجه و تحلیل علمي‌ای دال بر
زیان ده بودن این آنتن‌ها از سوی مراجع رسمي علمي و بهداشتی دنیا ارائه نشده است. در همین رابطه وحید صدوقی، مدیرعامل شرکت همراه اول، پرمشترک‌ترین اپراتور تلفن‌همراه، در این‌باره مي‌گوید: متاسفانه یکی از مشکلات ما در این بخش گزارش‌های اشتباهی است که بعضا پیرامون اثرات سوء آنتن‌های مخابراتی منتشر مي‌شود و این در حالی است که تاکنون و توسط هیچ مرجع جهانی و بین‌المللی مشکلی برای تشعشعات آنتن‌های تلفن‌همراه منتشر يا ثابت نشده است. مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار در مورد تشعشعات ناشی از آنتن‌های تلفن‌همراه با بیان اینکه توان تعریف شده برای دکل‌های مخابراتی در شهرها 20 وات و در جاده‌ها 40 وات است، خاطرنشان کرد: هرچه تعداد سایت‌های موبایل بیشتر باشد، خطر تشعشعات آن برای مشترک کمتر خواهد بود. وی گفت: مخابرات مجوز بهره‌برداری از واحد حفاظت انرژی اتمي را برای نصب دکل‌های مخابراتی کسب کرده و این آنتن‌ها مطابق با استانداردهای اروپایی هستند.
مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار ادامه داد: در سال گذشته 29 سایت به تقاضای مالک جمع‌آوری شد و در حال حاضر نیز 17 سایت به دلیل دغدغه مالک از امواج زیان‌آور در حال جمع‌آوری است.
صدوقی با تاکید بر اینکه قطع هر دکل بی‌تی‌اس حدود سه تا چهار ماه هر منطقه‌ای را با مشکل مواجه می‌کند، خاطرنشان کرد: تماس مشترکان در نقطه‌ای که آنتن‌های مخابراتی ضعیف است، به مراتب بیشتر از نقاطی خواهد بود که این آنتن‌ها قوی بوده و تعداد بیشتری دارد.
مدیرعامل شرکت ارتباطات سیار با بیان اینکه فاصله مشترکان با دکل‌های بی‌تی‌اس کمتر از 500 متر است، تصریح کرد: کمترین میزان تشعشع از آنتن‌های موبایل در خود ساختمان است و تاکنون هیچ گزارشی مبنی بر مضر بودن این امواج ارائه نشده است. سید حسن سید موسوی، مدیرکل دفتر تحقیقات و مطالعات راهبردی شرکت ارتباطات سیار نیز به تازگی در گفت‌وگو با «مهر» به تشریح امواج RF و شناخت ویژگی‌ها و حدود آستانه مجاز تابش آنها پرداخت و گفت: در مدل تداخل الکترومغناطیسی، موجودات زنده و به خصوص انسان به عنوان یک پذیرنده بسیار مهم سیگنال‌های تداخلی و از جمله امواج RF به‌طور جداگانه مطرح و مرکز توجه هستند. بنابراین استانداردهای ناظر بر تعامل بی خطر تجهیزات روی انسان به تدریج ایجاد شده و تکامل یافته است که به عنوان استانداردهای ایمنی و حفاظت انسان شناخته مي‌شود.
وی افزود: امواج ناشی از گوشی‌های موبایل و همچنین سایت‌های BTS در زمره امواج فرکانس‌های رادیویی RF قرار دارند که به هیچ وجه اثر تخریبی روی بافت‌های زنده نداشته و تنها باعث افزایش دمای ناحیه‌ای از بدن مي‌شوند که در معرض تابش قرار گرفته است. سید موسوی از این امواج به عنوان امواج غیر یونیزه کننده نام مي‌برد و مي‌گوید: در استانداردهای کمیته بین‌المللی حفاظت در برابر تشعشع امواج غیر یونیزان (ICNIRP) که مورد تایید سازمان جهانی بهداشت نیز قرار گرفته است، سطوح و محدودیت‌های در معرض قرارگیری در برابر تشعشع تعریف شده است. بر این اساس اثرات بیولوژیکی میدان‌های الکترومغناطیسی در فرکانس‌های کار تلفن‌همراه با تعریف کمیت SAR (نرخ جذب ویژه) بر حسب وات بر
سانتی متر مربع اندازه‌گیری مي‌شوند.
وی با بیان اینکه طبق استاندارد ICNIRP کمیت SAR متوسط‌گیری شده روی 10 گرم بافت بدن نباید از دو وات بر کیلوگرم تجاوز کند و حد در معرض تابش قرار گرفتن انسان در باند 900 مگاهرتز به وسیله استاندارد حفاظت رادیویی نیز مقدار 450 میکرو وات بر سانتی مترمربع توصیه شده است، گفت: حد در معرض تشعشع قرارگیری بافت زنده در باند 900 و 1800 مگاهرتز به ترتیب نیم و یک میلی وات در استاندارد ICNIRP توصیه شده است.
بر اساس اندازه‌گیری‌های انجام گرفته روی مقدار تابش ناشی از سایت‌های BTS رابطه بین شدت چگالی توان تشعشعی رادیویی با فاصله در معرض قرارگیری از محل آنتن، حتی ماکزیمم توان اندازه‌گیری شده در بدترین و نادرترین شرایط تنها در حدود چند درصد حد قابل قبول استاندارد قرار داشته که برای عموم مردم بی‌خطر است.
گوشی خطرناک‌تر از آنتن
در حالی که این ذهنیت وجود دارد که تشعشعات ناشی از آنتی‌های بی تی اس خطرناک است، اما به باور کارشناسان و محققان این دستگاه‌های تلفن‌همراه است که مي‌تواند خطراتی را برای کاربران به همراه داشته باشد که البته این مهم نیز هنوز به دلیل پایین بودن سن این وسیله ارتباطی به اثبات نرسیده است. بر همین اساس تا به حال لوازم جانبی بی‌شماری برای جلوگیری از تاثیر تشعشعات گوشی‌های تلفن‌همراه ساخته شده است که مي‌توان از آن جمله به کیف‌های مخصوص جلوگیری از تشعشعات اشاره کرد. از سوی دیگر کارشناسان بارها و بارها کاربران را از مکالمه طولانی با گوشی برحذر داشته و توصیه مي‌کنند که کاربران گوشی خود را حتی‌المقدور در جیب کناری و نزدیک به قلب خود نگذارند. آنها همچنین برای کاهش اثرات امواج توصیه مي‌کنند که کاربران از هندزفری استفاده کنند.
با توجه به آنکه تعداد آنتن‌های نصب شده به نسبت تعداد گوشی‌های موجود در بازار بسیار پایین‌تر است و از سوی دیگر استاندارد رعایت شده در آنتن‌های بی تی اس به کار گرفته شده گفته مي‌شود که مطابق با تمام استانداردهای جهانی است، به نظر مي‌رسد که مخاطرات مورد تهدید کاربران این روزها بیشتر در گوشی‌های دست آنها باشد تا آنتن‌های بی تی اس.
البته ذکر این نکته نیز خالی از لطف نیست که تولید‌کنندگان مطرح جهانی تنها در صورتی مي‌توانند خط تولید یک مدل خاص را راه‌اندازی کنند که استانداردهای اجباری جهانی را اخذ کرده باشند. بر همین اساس هم اکنون در تمامي‌کشورها از جمله ایران، آزمایشگاه‌هایی در مبادی ورودی کالاها به کشور برای اندازه‌گیری این تشعشعات به کار گرفته شده است؛ اما نکته حائز اهمیت در این بحث وجود 98 درصد از گوشی‌های قاچاق در کشور است که از این تعداد گوشی‌های بی‌کیفیت تقلبی چینی با قیمت‌های بسیار اندک نیز از آن جمله است. به نظر مي‌رسد مسوولان ذی‌ربط در کنار دغدغه‌هایی که برای آنتن‌های مخابراتی دارند، باید راهکارهای مناسبی نیز نسبت به ورود گوشی‌های تقلبی با کیفیت‌های بسیار ناچیز را که علاوه بر تشعشعات مضر، عموما از مواد بازیافتی در کشور چین ساخته شده است، مدنظر قرار دهند.