علاقه‌مندان به تکنولوژی قدیمی، از جمله خود من، اغلب به ویندوز XP نوستالژی دارند. من در دوران کودکی از آن استفاده می‌کردم، اما آن را چیزی خاص نمی‌دانستم تا چند ماه پیش که با پروژه‌ای روبرو شدم که ویندوز 11 را دقیقاً شبیه به XP تغییر داده بود. از آن زمان وارد دنیای XP شدم و چیزهای جالبی درباره آن یاد گرفتم که شاید شما ندانید.
۱. بعضی‌ها از طراحی ویندوز XP متنفر بودند
با ویندوز XP، مایکروسافت طراحی ویندوز را کاملاً بازآفرینی کرد. برای بسیاری از افرادی که از ویندوز 2000 با طراحی ساده و خاکستری به XP آمدند، ظاهر روشن و رنگارنگ XP مصنوعی و زشت به نظر می‌رسید.
طراحی ساده و تخت ویندوز 2000 باعث شد رنگ‌های جذاب XP بیشتر شبیه به چیزی برای کودکان به نظر برسد. در انجمن‌های آنلاین، به آن لقب‌هایی مثل سیستم عامل Fisher-Price (اشاره به شرکت اسباب بازی) و سیستم عامل Teletubby داده بودند.
برخی نیز آن را با رابط کاربری Aqua در macOS مقایسه می‌کردند و آرزو داشتند مایکروسافت به آن سمت می‌رفت. جالب اینکه مایکروسافت واقعاً نسخه‌ای آزمایشی از یک تم مشابه Aqua برای XP طراحی کرده بود (طبق گزارش The Verge). این تم هرگز به نسخه عمومی راه پیدا نکرد، اما در کدهای لو رفته XP وجود دارد.
خوشبختانه، تم کلاسیک قدیمی هنوز در تمام نسخه‌های XP موجود بود، بنابراین کسانی که از طراحی جدید ناراضی بودند می‌توانستند از آن استفاده کنند.
۲. جنجال سیستم فعالسازی (Activation)
قبل از ویندوز XP، شما می‌توانستید یک نسخه از ویندوز بخرید و روی هر تعداد دستگاهی که می‌خواستید نصب کنید. هیچ محدودیتی وجود نداشت. اما مایکروسافت با ویندوز XP یک ویژگی فعالسازی جدید معرفی کرد که نسخه ویندوز را به سخت افزاری که روی آن نصب شده بود، پیوند می‌داد. بنابراین برای هر دستگاه باید یک نسخه جداگانه خریداری می‌کردید.
این موضوع که امروز بسیار عادی به نظر می‌رسد، در آن زمان بسیار جنجالی بود. کاربران باید یا به اینترنت متصل می‌شدند (که در آن زمان همه دسترسی به اینترنت نداشتند) یا با مایکروسافت تماس می‌گرفتند و یک کد ۵۰ رقمی را برای شناسایی دستگاه خود می‌دادند و سپس یک کلید ۴۲ رقمی دریافت می‌کردند تا وارد کنند. این فرآیند اصلاً برای کاربران خوشایند نبود.
۳. هنوز بسیاری از کامپیوترها از ویندوز XP استفاده می‌کنند
پشتیبانی مایکروسافت از ویندوز XP مدت‌ها پیش به پایان رسیده است. آخرین نسخه آن، سرویس پک ۳، در سال ۲۰۰۸ منتشر شد و پشتیبانی طولانی مدت آن در سال ۲۰۱۴ به پایان رسید. طبق آمار Statcounter، حتی یک دهه بعد، تقریباً ۰.۲۵ درصد از تمام کامپیوترهای ویندوزی همچنان از XP استفاده می‌کنند. این یعنی حدود ۵.۵ میلیون کامپیوتر ویندوز XP در سراسر جهان فعال است.
این سیستم عامل ۲۰ ساله توسط چه کسانی استفاده می‌شود؟ جواب این است: سیستم‌های قدیمی. تجهیزات صنعتی، تجاری و علمی که ارتقا آنها بسیار هزینه‌بر است یا نرم افزارهایی خاص دارند که فقط روی نسخه‌های قدیمی ویندوز اجرا می‌شوند.
همچنین علاقه‌مندان به تکنولوژی قدیمی از سادگی و نوستالژی XP لذت می‌برند. با این حال، مرور اینترنت با XP دیگر به خوبی گذشته نیست، زیرا تمام مرورگرها پشتیبانی از آن را متوقف کرده‌اند. اما می‌توانید بازیهای قدیمی را با خیال راحت انجام دهید. یاد ۳D Pinball: Space Cadet بخیر!
۴. در مقطعی، تعداد کاربران XP از ویندوز 8 بیشتر بود
ویندوز ۷ در سال ۲۰۰۹ و ویندوز ۸ در سال ۲۰۱۲ عرضه شد. حتی دو نسخه بعد از XP، این سیستم عامل همچنان محبوب‌تر از ویندوز ۸ بود. یک سال پس از انتشار ویندوز ۸، تنها ۱۲.۲۶ درصد از کامپیوترهای ویندوزی از آن استفاده می‌کردند، در حالی که XP همچنان ۱۷.۱۸ درصد سهم بازار را داشت.
۵. تصویر پس زمینه XP، «Bliss»، شاید پربیننده ترین عکس تاریخ باشد
مایکروسافت در پنج سال اول عرضه ویندوز XP حدود ۴۰۰ میلیون نسخه از آن فروخت. تمام این نسخه‌ها تصویر پس زمینه معروف Bliss را بطور پیش فرض داشتند. برخی معتقدند این تصویر پربیننده ترین یا معروف ترین عکس در تاریخ است.
این عکس توسط چارلز اُرر، عکاس نشنال جئوگرافیک، در کالیفرنیا گرفته شده و بدون هیچ ویرایشی ارائه شده است. گفته می‌شود مایکروسافت برای خرید این عکس حدود ۱۰۰ هزار دلار پرداخت کرده است.
۶. ادغام کدهای 9X و NT
قبل از ویندوز XP، مایکروسافت دو خط سیستم عامل جداگانه داشت؛ یکی برای کاربران خانگی (Windows 9x) و دیگری برای کسب و کارها و حرفه‌ای‌ها (Windows NT). با XP، مایکروسافت تصمیم گرفت Windows 9x را کنار بگذارد و از هسته NT برای XP استفاده کند. این هسته، پایه تمام نسخه‌های بعدی ویندوز، از جمله ویندوز 11، است.
۷. ویندوز XP نسخه ۶۴ بیتی داشت
نسخه‌های قبلی ویندوز مانند ME یا 2K فقط از معماری ۳۲ بیتی پشتیبانی می‌کردند، که محدودیت‌هایی در استفاده از حافظه (حداکثر ۴ گیگابایت) داشت. اما مایکروسافت با XP یک نسخه ۶۴ بیتی منتشر کرد که تا ۱۲۸ گیگابایت حافظه را پشتیبانی می‌کرد.
۸. اضافه شدن فایروال پس از انتشار XP
ویندوز XP هدف حملات شدید کرم‌های اینترنتی قرار گرفت که شبکه‌ها را آلوده و سیستم‌ها را مختل می‌کردند. کرمها می‌توانستند با یک فایروال مناسب متوقف شوند، اما فایروال پیش فرض XP غیرفعال بود و قابلیت مقابله با این حملات را نداشت.
پس از چندین حادثه امنیتی، مایکروسافت مجبور شد در سرویس پک ۲، یک فایروال کامل به نام Windows Firewall اضافه کند.