وایمکس (WiMax) سیستم ارتباطی و دیجیتالی بی‌سیم است که به‌عنوان پروتکل 16/802 شناخته شده است و جایگزینی مناسب برای شبکه‌های بی‌سیم نواحی شهری محسوب و امکان دستیابی به بی‌سیم باند پهن را فراهم می‌سازد.
وایمکس در سال 2001 میلادی، با هدف انتقال داده به صورت بی‌سیم معرفی شده و فناوری آن شباهت‌های زیادی به وای فای دارد، اما هم سرعت انتقال و هم گستره آن از وای فای بیشتر است. وایمکس همچنین پهنای باند میانگین70 Mbps و در بهترین حالت Mbps 286 را پشتیبانی می‌کند. مشترکی که از سرویس پهن باند وایمکس استفاده می‌کند، ماژولی را که قابلیت استفاده توسط دستگاهی مانند لپ‌تاپ یا دستگاهی که فرستنده - گیرنده دارد، دریافت می‌کند. مشترک می‌تواند با سرعتی بین صفر تا 60 کیلومتر در ساعت بدون کاهش کارآیی حرکت داشته باشد. تکنولوژي وايمکس (WiMAX) و استانداردهاي آن با هدف انتقال اطلاعات به صورت بي سيم و ارزان قيمت از جمله جديدترين استانداردهاي ارتباطات مخابراتي است که با استفاده از امواج ميکرو ويو و طيف وسيعي از ستانداردهاي مخابراتي، امکان استفاده از پهناي باند وسيع را فراهم مي‌کند که از آن به عنوان وسيله‌اي براي افزايش سرعت ارتباطات مخابراتي و شبکه‌اي در مناطقي که از نظر اقتصادي با مشکل رو به رو هستند، استفاده مي‌شود. هم اکنون اين فناوري به عنوان گزينه ارزانتر نسبت به ساير گزينه‌هاي موجود ارتباطي در کشورهاي در حال توسعه، به منظور راه اندازي شبکه‌هاي اينترنت پر سرعت مطرح شده است، البته ارزان بودن آن شاید در قیمت پهنای باندش ملموس نباشد، اما به دلیل سهولت در دسترسی به آن به خصوص در مناطقی که به واسطه خطوط پی سی ام یا کافوهای فیبر نوری امکان دریافت خدمات اینترنت پرسرعت را ندارند، بیشتر مي‌تواند مورد استقبال قرار گیرد.
دامنه پوشش و سرعت ارتباط
برد و دامنه پوشش خدمات ارتباطي بي سيم معمولا در دو حالت ديد مستقيم و ديد غيرمستقيم ارزيابي مي‌شود. پوشش فن‌‌آوري WiMAX در حالت ديد مستقيم در شهر تا شعاع 10 کيلومتري آنتن مرکزي مي‌تواند باشد. براي ارتباط درون شهري نيز مي‌تون از ويژگي ديد غير مستقيم‌اين تکنولوژي براي پوشش ارتباطي استفاده کرد که تا شعاع سه کيلومتر را پوشش مي‌دهد.
طراحي و تعريف استانداردهاي وايمکس به گونه‌اي صورت گرفته تا پوشش دهنده نيازهاي ارتباط بي‌سيم شهري باشد. پشتيباني از پهناي باند بالا به کاربران اين خدمات اجازه مي‌دهد تا بتوانند به سادگي سرويس‌هاي صوتي و تصويري را در‌اين شبکه‌ها داشته و به هر مقدار که بخواهند ترافيک دانلود و آپلود داشته باشند.
براي بيان برخي از مهمترين ويژگي‌هاي سرويس وايمکس مي‌توان به قابليت ارائه سرويس‌هاي صوت و تصوير و ديتا، نياز نداشتن به کابل کشي و تجهيزات پيچيده، نصب بسيار ساده و آسان، صرفه‌جويي در هزينه‌هاي توسعه و نگهداري، نياز نداشتن به ديد مستقيم آنتن مرکزي، ايجاد ارتباط با کاربران متحرک، امکان راه‌ندازي شبکه‌هاي اختصاصي و اينترنت و ... اشاره کرد.
داستان وایمکس در ایران
تشریفات مزایده وایمکس از آغاز سال ٨٧ رقم خورد، به طوری که بنا بر مصوبه هيات دولت کمیسیون سازمان تنظیم مقررات درباره ارائه خدمات وایمکس مبتنی بر بی‌سیم اقدام کرد که بیش از ١٠ جلسه کارشناسی برروی مسایل این مزایده صحبت شد. سرانجام مزایده وایمکس بر گذار و نتایج مزایده با بازگشایی پاكات پیشنهادی برای 30 استان كشور، آبان ماه سال گذشته مشخص شد و كنسرسیوم مبین پایا در 30 استان، ایرانسل در استان‌های تهران، آذربایجان شرقی، اصفهان، خراسان رضوی، فارس و خوزستان، اسپادان در اصفهان و رایانه دانش گلستان در استان گلستان به عنوان برندگان این مزایده اعلام شدند.
پیش از این قرار بود در هر استان سه مجوز و در كل كشور 90 مجوز اپراتوری وایمكس به شركت‌های علاقه‌مند به سرمایه‌گذاری در این فناوری ارائه شود، اما به گفته صاحب‌نظران شرایط نامناسب مندرج در اسناد مزایده باعث شد تا استقبال درخور توجهی از این مزایده صورت نگیرد که اعلام نتایج آن یعنی تنها 4 شرکت برای 30 استان می‌تواند گواه بر این ادعا باشد.
شنیده‌ها حاكی از آن است كه اكثر فعالان بازار مخابرات ایران از مزایده وایمكس كه توسط سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی برگزار شده است، استقبال مناسبی نكرده اند و دلیل عمده این عدم استقبال را بالا بودن رقم حق امتیاز عنوان كرده اند. در این مزایده كه به‌صورت استانی برگزار شد هر شركت متقاضی بایستی برای استان‌های مختلف كشور از حدود 20ميليارد تومان (استان‌های بزرگ مانند تهران)تا چند صد‌ميليون تومان برای استان‌های كوچك حق امتیاز پرداخت نماید.
با توجه به اینكه وایمكس عمدتا برای ارائه خدمات اینترنت پرسرعت و خدمات تلفنی و انتقال داده‌ها خواهد بود و در همه این عرصه‌ها هم مجوزهای دیگری صادر شده و هم شركت مخابرات ایران برای ارائه آن دورخیز كرده است، لذا به نظر نمي‌رسد در كوتاه مدت درآمدهای انتظاری جوابگوی این مبالغ پرداختی باشد.
حق امتیاز
مبالغ پایه حق امتیاز برای هر استانی به طور مجزا تعیین شده كه در مزایده به شركت‌هاي متقاضی داده شده است. 40درصد حق امتیاز، در زمان صدور پروانه و باقی مانده آن در طول 6 سال با اقساط مساوی دریافت خواهد شد.
بیشترین حق امتیاز مربوط به استان تهران است كه تقریبا 21ميليارد تومان بوده و كمترین آن مربوط به
خراسان جنوبی، كهكیلویه و بویراحمد و ایلام است كه تقریبا 400ميليون تومان در نظر گرفته شده است. همچنین برای شركت در مزایده متقاضیان باید 10درصد قیمت پیشنهادی در مزایده را به عنوان تضمین بپردازند. در واقع زمان تحویل مدارك باید ضمانت نامه 10درصدی را هم ارائه دهند که این 10درصد فقط برای ضمانت شركت در مزایده است و بعد از اعلام نتیجه آزاد خواهد شد.
وایمکس از نوع ثابت
یکی از مزایای اینترنت وایمکس همانطور که در بالا هم به آن اشاره شده موبیلیتی بودن آن یا استفاده از اینترنت در شرایط حرکت است، اما این مهم در مورد مزایده وایمکس فعلی رعایت نشده است که دلیل آن هم اعطای مجوز ارائه این خدمات به اپراتور سوم است. اپراتوری که به رغم برگزاری مزایده آن در سال گذشته، اما همچنان در‌هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
به هر حال و بنا به گفته لطف‌الله سبوحی، معاون سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی، شرکت‌های برنده مزایده ظرف ٩ ماه مراکز استان را به اجبار باید پوشش دهند و مابقی به نظر شرکت‌ها و پیشنهادات ارائه شده بستگی دارد.
تهران تحت پوشش
هرچند که با وجود گذشت نزدیک 10ماه از اعلام برندگان مزایده متاسفانه تاکنون گزارشی در مورد خدمات ارائه شده خبری دسترس نیست، اما اوایل هفته گروه شرکت‌های داتک به عنوان یکی از ارائه دهندگان این خدمات در تهران خبر از ارائه خدمات وایمکس در بخشی از پایتخت و پوشش کامل آن تا پایان سال را داده است.
بابک ارشد، مدير عامل گروه شرکت‌هاي داتک از ارائه فاز نخست سرويس وايمکس(اينترنت بي سيم) اين شرکت در تهران بزرگ و تا چهار ماه آينده خبر داد و گفت: تمام شهر بزرگ تهران تا پايان سال جاري تحت پوشش شبکه وايمکس داتک قرار خواهد گرفت.
او که در مراسم امضای قرارداد خرید تجهیزات وایمکس از سامسونگ سخن مي‌گفت عنوان داشت:اين قرارداد ميان گروه شرکت‌هاي داتک و سامسونگ الکترونيک در سه فاز تعريف شده است و حجم کل قرارداد 50ميليون دلار مي‌باشد.
وي با بيان‌اينکه فاز دوم اين قرارداد تا شش ماه ديگر به بهره برداري مي‌رسد، گفت: پيش‌بيني مي‌کنيم تا پايان سال جاري کل شهر تهران تحت پوشش شبکه وايمکس داتک قرار گيرد.
ارشد با اشاره به‌اينکه طبق پروانه صادره براي داتک، اين شرکت شهر تهران را تحت پوشش شبکه وايمکس خود قرار خواهد داد، افزود: حدود يک ماه است که‌اين شرکت به صورت آزمايشي سرويس وايمکس خود را در برخي نقاط تهران راه‌اندازي کرده است.
وي درباره انتخاب سامسونگ الکترونيک به عنوان شريک اين پروژه گفت: قيمت پيشنهادي سامسونگ 30درصد نسبت به رقباي چيني ارزانتر بود و ضمن اينکه اين شرکت مجري راه‌اندازي بزرگ‌ترين شبکه وايمکس در دنيا نيز هست و از کيفيت کار بالايي برخوردار است.
ارشد در پاسخ به ما در مورد قیمت ارائه این خدمات و مقایسه آن با خدمات ای دی اس ال عنوان داشت: سرويس‌هاي ارائه شده توسط داتک از 128 کيلو بيت برثانيه تا چهار مگابيت برثانيه تعيين شده و طبق قانون براي کاربران خانگي محدوديت ارائه پهناي باند بالاتر از 128 کيلو وجود دارد.
وي درباره نرخ سرويس‌هاي وايمکس داتک نيز اظهارداشت: نرخ پايه وايمکس داتک پایین تر از 20هزار تومان که ارزان‌ترين سرويس به شمار مي‌رود آغاز و تا حدود یک‌ميليون تومان پيش بيني شده است.
ارشد سرعت بالاي بهره‌برداري از سرويس وايمکس براي کاربران و کيفيت‌اين سرويس را از دلايل پيشي گرفتن وايمکس نسبت به «اي دي اس ال» دانست و گفت: در سرويس وايمکس همانند «اي دي اس ال» سرويس محدود و حجمي‌خواهيم داشت که نرخ‌اين دو سرويس براي مشتريان متفاوت است.
وي پيش‌بيني کرد تا چند سال آينده تعداد قابل توجهي از کاربران پهناي باند وسيع را کاربران وايمکس تشکيل دهند.
مديرعامل شرکت داتک با اشاره به وجود برخي رقبا در بازار وايمکس گفت: پيش بيني مي‌کنيم داتک 30 تا 35درصد سهم بازار‌اين سرويس در تهران را به خود اختصاص دهد.
در‌اين مراسم «وون ساب کيم» معاون اجرايي سامسونگ الکترونيک نيز با ابراز خوشحالي از همکاري با شرکت‌هاي‌ايراني و به خصوص گروه شرکت‌هاي داتک براي ارائه سرويس وايمکس گفت: سامسونگ اکنون 230هزار مشتري وايمکس در کره جنوبي دارد.
وي افزود: سامسونگ به عنوان يکي از ارائه دهندگان وايمکس در دنيا قصد دارد،اين سرويس را با کيفيت مناسب در‌ايران نيز عرضه کند.
يادآور مي‌شود که قرارداد راه اندازي و تامين تجهيزات پروژه وايمکس (Wimax) تهران بزرگ به امضاي فرهاد زرگري مديرعامل شرکت شمص تامين از شرکت‌هاي تابعه شرکت سرمايه گذاري تامين اجتماعي و وون ساب کين(Kim,Woonsub) معاون اجرايي سامسونگ الکترونيک رسيد.