فراز و فرود سايت‌هاي برتر ايران
از جمله ابزارهاي اينترنتي که درباره ترافيک وب گزارش‌هاي قابل دسترسي ارائه مي‌کند الکسا (www.alexa.com) است. الکسا ضمن رتبه‌بندي سايت‌هاي اينترنتي، ليستي از سايت‌هاي پرمراجعه در هر کشور منتشر مي‌کند. اين ليست علاوه بر آنکه اغلب به عنوان ابزاري براي مقايسه بين وب‌سايت‌ها در نظر گرفته مي‌شود، مي‌تواند مبنايي براي تحليل رفتار کاربران آنلاين هر کشور باشد. در پايان سال‌هاي ۸۶ و ۸۷، بر اساس ليست ۱۰۰ سايت اول ايران به روايت الکسا، در مجله دنياي کامپيوتر و ارتباطات درباره وضعيت وب فارسي يادداشت‌هايي نوشتم. اين ليست را در روزهاي پاياني سال ۸۸ مورد توجه قرار مي‌دهيم تا ببينيم نسبت به سال‌هاي پيش چه تغييراتي داشته است.
تثبيت صدرنشين‌ها
سه سايت برتر روزهاي پاياني سال ۱۳۸۸ همان سه سايت اول سال قبل‌تر هستند. سه سايت گوگل، ياهو و بلاگفا همچنان در صدر سايت‌هاي ايراني قرار دارند و ترتيب‌شان را نيز در بين کاربران ايراني حفظ کرده‌اند. ساير سايتها نيز تقريبا موقعيت‌شان را حفظ کرده‌اند و بيشتر از چند پله جابه‌جا نشده‌اند. از مجموع ۲۰ سايت اول سال گذشته، همچنان ۱۷ سايت در ليست قرار دارند و تنها سه مورد جديد کم و زياد شده است. وجود سه سرويس‌دهنده وبلاگ بلاگفا، ميهن‌بلاگ و بلاگر در بين پنج سايت اول ايران از نکات جالب توجه است.
مهمان تازه وارد: تراوين
در ميان سايت‌هاي برتر ايران، سايتي در رده دهم قرار گرفته که در سال‌هاي گذشته جايي در بين پايگاه‌هاي برتر ايراني نداشت. سايت فارسي بازي تراوين (travian.ir) نسخه ايراني بازي جهاني تراوين، مهمان جديد ليست برترين‌هاست. تراوين يک بازي آنلاين استراتژيک است که در آن بازيکنان، هر کدام صاحب دهکده‌هايي در فضاي مجازي هستند. بازيکنان در اين بازي مي‌توانند به دهکده‌هاي ديگر حمله کرده و با آنها بجنگند و غنايم به دست آورند و يا دهکده‌هاي جديد احداث يا تصرف کنند. استقبال قابل توجه از اين بازي در ايران در سال گذشته باعث شده اين سايت با جهشي قابل توجه بتواند در مدت کوتاهي به جمع سايت‌هاي برتر ايران راه پيدا کند. اما از نکات جالب توجه درباره بازي تراوين اين است که رتبه جهاني سايت ايراني اين بازي از رتبه جهاني سايت بين‌المللي آن بالاتر است. علاوه بر تراوين دو سايت پرشين‌گيگ و تبيان که در سال‌هاي قبل نيز جايگاه بالايي داشته و در جمع ۱۰۰ سايت برتر قرار داشتند به جمع ۲۰ سايت اول راه پيدا کرده‌اند.
اخراجي‌ها: فيس‌بوک، يوتيوب و سنجش
سه سايت فيس‌بوک، يوتيوب و سنجش که سال گذشته در بين ۲۰ سايت اول ايران قرار داشتند با کاهش بازديدکنندگان‌شان از اين ليست خارج شدند. سايت سنجش تنها چند پله جابه‌جا شده ولي سقوط فيس‌بوک و يوتيوب به دليل فيلتر شدن اين سايتها قابل توجه است. فيس‌بوک که در روزهاي پاياني سال ۱۳۸۷ در رده دهم قرار داشت و در ماه‌هاي بعد به رده‌هاي بالاتري هم رسيده بود، در روزهاي پاياني سال ۱۳۸۸ در رده ۶۴ام قرار گرفته است. يوتيوب نيز از رده ششم به ۷۱ام رسيده است. فيلترينگ اين سايتها که در اوايل تابستان سال ۱۳۸۸ اعمال شد مهم‌ترين دليل نزول رتبه اين سايتها در ايران است.
ايراني‌ها و غيرايراني‌ها
در روزهاي پاياني سال ۱۳۸۶ از بين ۲۰ سايت اول، هشت سايت مالکيت ايراني و ۱۲ سايت مالکيت غيرايراني داشتند. اين نسبت در روزهاي آخر سال ۱۳۸۷ به شکل ۹ به ۱۱ درآمد ولي همچنان به نفع سايت‌هاي با مالکيت خارجي برقرار بود. در ليست جديد شاهد آن هستيم که ۱۰ سايت ايراني و نه سايت خارجي در ليست سايت‌هاي برتر قرار دارند. سايت تراوين نيز نسخه ايراني يک سايت خارجي محسوب مي‌شود. بدين ترتيب مي‌بينيم که در سال گذشته بر خلاف سال‌هاي قبل‌تر تعداد ايراني‌ها در ليست سايت‌هاي برتر بيشتر بود و اين تغيير البته تا حدي بهخاطر اعمال محدوديت دسترسي به برخي سايت‌هاي مطرح خارجي در ايران است.
تداوم توجه به وبلاگ‌نويسي
در ليست ۲۰ سايت اول ايران، حضور مجدد شش سايت سرويس‌دهنده وبلاگ از تداوم اقبال کاربران ايراني به وبلاگ‌نويسي خبر مي‌دهد. چهار سرويس‌وبلاگ ايراني بلاگفا، ميهن‌بلاگ، پرشين‌بلاگ و بلاگ‌اسکاي و دو سايت خارجي بلاگر و وردپرس در بين سايت‌هاي پرمراجعه ايراني قرار دارند. از سويي در اين ليست تنها سايت شبکه اجتماعي موجود «کلوب» است و فيس‌بوک که سال گذشته در رده دهم قرار داشت با سقوطي قابل توجه مواجه شده. بدين ترتيب شاهد هستيم برخلاف روند جهاني که استقبال از وبلاگ‌ها رو به‌کاهش و توجه به شبکه‌هاي اجتماعي رو به افزايش است، در ايران اوضاع اين‌چنين نيست. دليل اين تفاوت را نيز مي‌توان در ايجاد حسايست‌هاي سياسي و اعمال محدوديت بر روي سايت‌هاي شبکه اجتماعي جست‌وجو کرد.
انشاءالله بزودی سایت سافت گذر نیز در این گروه قرار خواهد گرفت.